काठमाडौं । शुक्रवार बनेको नयाँ राजनीतिक समीकरणमा फागुन २५ सम्म फेरबदल नभए नेपाली कांग्रेसका वरिष्ठ नेता रामचन्द्र पौडेल मुलुकको तेस्रो राष्ट्रपति बन्ने निश्चितप्रायः छ । तर उनीसँग नेकपा एमाले उपाध्यक्ष सुवासचन्द्र नेम्वाङले प्रतिस्पर्धा गर्नेछन् । जसले जिते पनि मुलुकले अनुभवी, मध्यमार्गी र तुलनात्मक रुपमा नैतिक मूल्यमा उभिने राजनीतिकर्मी पौडेल र नेम्बाङलाई उम्मेदवारका रुपमा पाउने छ ।
निर्वाचन आयोगले सार्वजनिक गरेको राष्ट्रपति निर्वाचन कार्यतालिका अनुसार राष्ट्रपतिका लागि पौडेल र नेम्वाङले शनिवार उम्मेदवारी दर्ता गराएका हुन् । यो सँगै पूर्व सभामुखलाई मुलुकले तेस्रो राष्ट्रपतिका रुपमा पाउने भएको छ । राष्ट्रपतिका उम्मेदवार पौडेल प्रतिनिधिसभाका र नेम्वाङ संविधानसभाका पूर्वसभामुख हुन् । पौडेल २०५१ साल पुस ३ गतेदेखि २०५५ साल चैत ९ गतेसम्म प्रतिनिधिसभाको सभामुखको भूमिकामा थिए ।
नेम्वाङले २०६५ साउन १२ देखि २०६९ साल जेठ १४ गतेसम्म संविधानसभाको पहिलो कार्यकाल र २०७० फागुन ६ गतेदेखि २०७२ साल असोज २७ गतेसम्म दोस्रो कार्यकाल सभामुखको जिम्मेवारी सम्हालेका थिए ।
पौडेल र नेम्वाङले शनिवार नयाँ बानेश्वरस्थित संसद भवन पुगेर उम्मेदवारी दर्ता गरेका हुन् । यसअघि चर्चामा रहेका पौडेल र नेम्बाङ नै भावी राष्ट्रपतिका लागि आमनेसामने भएका हुन् । शुक्रवार मात्र बनेको आठ दलीय समीकरणबाट सर्वसम्मत उम्मेदवार बनेका पौडेलको उम्मेदवारी ‘संविधानको रक्षाका लागि’ भएको दाबी गरिएको छ ।
उता पुस १० मा माओवादी अध्यक्ष प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाउन पाँचदलबीच भएको सहमति अनुसार नै उम्मेदवारी दिएका एमाले उपाध्यक्ष नेम्वाङको उम्मेदवारी ‘कम्युनिष्ट एकताका लागि’ भएको जिकिर गरिएको छ ।
वरिष्ठ नेता पौडेललाई शनिबार बिहान सानेपामा बसेको कांग्रेस केन्द्रीय कार्यसम्पादन समिति र उपाध्यक्ष नेम्वाङलाई च्यासलमा बसेको एमाले सचिवालय बैठकले उम्मेदवार बनाउने निर्णय गरेको हो ।
कांग्रेसमा वरिष्ठ नेता पौडेलसँगै पूर्वमहामन्त्री कृष्णप्रसाद सिटौला, गोपालमान श्रेष्ठ र मानबहादुर विश्वकर्मा आकांक्षीका रुपमा रहेका थिए । तर शनिवारको कार्यसम्पादन समिति बैठकमा सभापति देउवाले पौडेलको नाम प्रस्ताव गरे र उनकै नाममा सहमति जुट्यो । पौडेललाई उम्मेदवार बनाउने देउवाको प्रस्तावमा कसैले विरोध नगरेको केन्द्रीय सदस्य एनपी साउदले जानकारी दिए । ‘सभापतिले रामचन्द्रको नाम प्रस्ताव गर्नुभयो । रामचन्द्रले धन्यवाद दिएपछि बैठक सकियो । अरु नेताले राष्ट्रपतिको उम्मेदवारमा दाबी नै गरेनन्, उनले भने ।
कांग्रेस उम्मेदवार पौडेललाई नेकपा माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत समाजवादी, जनता समाजवादी पार्टी (जसपा), लोकतान्त्रिक समाजवादी पार्टी (लोसपा), जनमत पार्टी, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी र राष्ट्रिय जनमोर्चाको समर्थन छ । पुस १० मा बनेको एमालेसहितको पाँच दलको गठबन्धन भंग गर्दै प्रचण्डको संयोजनमा १२ फागुनमा बनेको ८ दलीय गठबन्धनले राष्ट्रपतिमा कांग्रेसले तय गर्ने उम्मेदवारलाई समर्थन गर्ने निर्णय गरेको थियो ।
एमाले उम्मेदवार नेम्वाङको समर्थनमा भने अहिलेसम्म अरु कुनै दल खुलेका छैनन् । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी र राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी (राप्रपा) पौडेल नेम्वाङ कसैको पक्षमा खुलेका छैनन् ।
शनिवार उम्मेदवारी दर्ता गराए लगत्तै पौडेल र नेम्बाङ दुवैले आफूले जित्ने दाबी गरेका छन् । ८ दलको समर्थनमा उम्मेदवारी दिएका कांग्रेस वरिष्ठ नेता पौडेलले नेकपा एमालेले पनि आफूलाई सघाउने विश्वास व्यक्त गर्दै आफूले सर्वसम्मत निर्वाचन जित्ने जिकिर गरेका छन् । शुक्रबार राष्ट्रपति पदका लागि उम्मेदवारी दर्ता गरेपछि सञ्चारकर्मीहरुसँग बोल्दै वरिष्ठ नेता पौडेलले एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओली आफ्नो पुरानो साथी भएको र आफूलाई सर्वसम्मत बनाउन उनको योगदान रहने विश्वास व्यक्त गरे ।
‘मैले अपेक्षा गरेको सर्वसम्मत हुनु हो । सम्भवत् त्यो पनि चुनावको दिनसम्म हुन्छ कि । त्यसमा म कोशिस गर्दैछु । एमाले अध्यक्ष पनि मसँग जेलमा बस्नुभएको हो धेरै समय’ उनले अघि भने, ‘पुरानो साथी हो । उहाँले पनि यो राष्ट्रमा सबैको साझा पद बनाउनलाई उहाँले योगदान गर्नुहोला भन्ने मैले विश्वास गरेको छु ।’ पौडेलले भने । उनले गणतन्त्रलाई संस्थागत गर्दै नेपाली जनतामा आएको सार्वभौमसत्तालाई बलियो र सुरक्षित राख्नुपर्ने अवस्था आएको भन्दै त्यसका निम्ति आफ्नो भूमिका हुने बताए ।
उता राष्ट्रपतिका अर्का उम्मेदवार नेम्बाङले आफू राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएपछि जनताको राष्ट्रपति भएको अनुभूति हुने गरी काम गर्ने बताएका छन् । उम्मेदवारी दर्तापछि उनले भने ‘ जनताको राष्ट्रपति बनेर व्यवहारमा अनुभूत हुने गरी काम गर्ने मेरो प्रयास हुनेछ ।’
पौडेलको पक्षमा मतभार
८ दलको समर्थन रहेकाले पौडेलको पक्षमा मतभार छ । संविधानको धारा ६२ मा राष्ट्रपतिको निर्वाचन सम्बन्धी व्यवस्था छ । जसअनुसार राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनमा प्रतिनिधि सभा सदस्य, राष्ट्रिय सभा सदस्य र प्रदेश सभा सदस्यहरु मतदाता हुन्छन् । मतभार भने फरक–फरक हुन्छ । संघीय सांसद (प्रतिनिधि सभा सदस्य, राष्ट्रिय सभा सदस्य) ले दिएको एक भोटको ७९ र प्रदेश सभा सदस्यले दिएको एक भोटको ४८ मतभार हुन्छ ।
प्रतिनिधिसभामा प्रत्यक्ष निर्वाचित १६५ र समानुपातिकबाट निर्वाचित ११० गरी २७५ सांसद हुन्छन् । राष्ट्रिय सभामा ७ प्रदेशबाट निर्वाचित ८÷८ जना र मनोनित ३ जना गरी ५९ सदस्य हुन्छन् । यी ८ जनामध्ये ३ जना महिला, एक जना दलित र ४ जना खुला प्रतिस्पर्धाबाट निर्वाचित भएका हुन्छन् ।
यसरी संघीय संसदका ३३४ जनाले राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिका लागि भोट हाल्छन् । जसको मतभार २६ हजार ३ सय ८६ हुन आउँछ । सातवटै प्रदेश सभामा ५५० सदस्य छन् । उनीहरुको कूल मतभार २६ हजार चार सय हुन आउँछ ।
राष्ट्रपति निर्वाचनमा कुल ८८४ जनाले मतदान गर्नेछन् । उनीहरूको जम्मा मतभार ५२ हजार ७ सय ८६ हुन्छ । समग्रमा राष्ट्रियसभा, प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभामा रहेका दलहरुको मतभारका दृष्टिमा कांग्रेस र एमाले हाराहारीमा देखिन्छन् । माओवादी केन्द्र तेस्रोमा छ । तेस्रो रहेको माओवादी सहित ८ दलको समर्थन पौडेललाई छ ।
राष्ट्रिय सभामा १० र प्रतिनिधिसभामा ८९ सांसद रहेको कांग्रेसको मतभार ७,८२१ छ । प्रदेश सभातर्फ १७५ सदस्य जितेको कांग्रेसको मतभार ८४०० हुन्छ । संघ र प्रदेश दुवैतर्फ जोड्दा कांग्रेसको कूल मतभार १६ हजार २२१ पुग्छ ।
नेकपा एमाले पनि कांग्रेसकै हाराहारीमा छ । दुवै सभातर्फ जोड्दा १५ हजार २८१ मतभार रहेको एमालेको प्रतिनिधिसभामा ७८ र राष्ट्रिय सभामा अध्यक्ष सहित १७ सांसद छन् । जसको मतभार ७,५०५ हुन्छ । प्रदेश सभातर्फ देशभर १६२ सिट जितेको एमालेको मतभार ७७७६ छ ।
राष्ट्रिय सभामा १६ सांसद रहेको माओवादी केन्द्रको प्रतिनिधिसभामा ३२ सिट छ । प्रदेश सभातर्फ उसले देशभर ८२ सिट जितेको छ । संघमा ३७९२ मतभार रहेको माओवादी केन्द्रको प्रदेशसभा तर्फ ३९३६ मतभार पुग्छ । दुवैतिर जोड्दा माओवादीको कूल मतभार ७,७२८ हुन आउँछ ।
तीनवटै सभाको कूल मतभार जोड्दा एकीकृत समाजवादीको दुई हजार ४७८, जनता समाजवादी पार्टी (जसपा) को दुई हजार ९७ मतभार छ ।
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) ले प्रतिनिधिसभामा १९ सिट छ । गत चुनावमा रास्वपाले २० सिट जितेको भए पनि रास्वपा सभापति रवि लामिछानेको पद नागरिकता विवादमा रिक्त भएकाले हाल रास्वपासँग १९ सांसद छन् । जसको मतभार १५०१ हुन आउँछ । यो दलले प्रदेश सभाको चुनावमा भाग लिएको थिएन । उसको राष्ट्रिय सभामा प्रतिनिधित्व छैन ।
प्रदेश सभा र प्रतिनिधिसभा समेत जोड्दा जनमत पार्टीको १२४२, लोसपाको ८२७, नागरिक उन्मुक्ति पार्टीको ७६५, नेमकिपाको २२३, राष्ट्रिय जनमोर्चाको १५८, हाम्रो नेपाली पार्टीको ९६ र स्वतन्त्र मतभार १२८७ छ ।
संविधानको धारा ६२ (३) अनुसार राष्ट्रपति निर्वाचनमा विजयी हुन ५१ प्रतिशत अर्थात, कम्तीमा २६ हजार ३ सय ९४ मत ल्याउनुपर्ने हुन्छ । कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, नेकपा एकीकृत समाजवादी, जसपा, लोसपा, जनमत पार्टी, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी र राजमोले गठबन्धन नै पौडेललाई समर्थन गर्ने निर्णय गरेका छन् । राप्रपा र रास्वपाले भने कुनै निर्णय लिइसकेको छैन् ।
तर, नेपाली कांग्रेसका नेता विमलेन्द्र निधि ‘काँग्रेसले कोर्स करेक्सन गरेर अघि बढेका कारण चुनाव जितिनेमा ढुक्क रहेको’ बताउँछन् ।
रणनीतिक खेलमा नेम्वाङ
राष्ट्रपतिको उम्मेदवारी दर्ता भएसँगै शनिवारबाटै दुवै पक्षले मत माग्ने क्रम शुरु गरेका छन् । एमाले अध्यक्ष ओलीले शनिवार राष्ट्रपति पदमा नेम्बाङलाई समर्थन गर्न आग्रह गर्दै एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाललाई पत्र लेखेका छन् । पत्रमा नेम्बाङ राष्ट्रपति पदलाई अत्यन्त योग्य एवम् उपयुक्त उम्मेदवार भएको उल्लेख गरिएको छ ।
‘राष्ट्रियसभा, प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाका माननीय सदस्यहरु मतदाता हुने यस निर्वाचनमा तपाईंको पार्टीका तर्फबाट मा. सुवासचन्द्र नेम्बाङको पक्षमा मतदानका लागि पूर्ण सहयोग प्राप्त हुने विश्वासका साथ हार्दिक अनुरोध गर्दछु’ ओलीले नेपाललाई लेखेको पत्रमा भनिएको छ । राष्ट्रपति निर्वाचनको लागि एकीकृत समाजवादीसँग २५७४ मतभार छ ।
त्यसैगरी राष्ट्रपतिका उम्मेदवार पौडेलले पनि राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछानेसँग भेटेर राष्ट्रपतिमा आफूलाई समर्थन गर्न आग्रह गरेका छन् ।
पौडेलले रविको हात्तिगौंडास्थित निवासमा पुगेर भेट गरेका हुन् । दुई नेताबीच २१ मिनेट कुराकानी भएको र भेटमा पौडेलले राष्ट्रपतिमा आफूलाई समर्थन गर्न सभापति लामिछानेलाई आग्रह गरेको लामिछानेका स्वकीय सचिव प्रकाश सिग्देलले जानकारी दिए । तर रास्वपाले भने कसलाई समर्थन गर्ने भन्नेबारे केही निर्णय गरेको छैन ।
अर्थात, पछिल्लो समीकरण यथावत रहे कांग्रेस उम्मेदवार पौडेल विजयी हुने सम्भावना छ । तर, गोप्य मतदान भएकाले रणनीतिक रुपमा चुनाव जितिने एमाले नेताहरुको दाबी छ । एमाले सचिव योगेश भट्टराई भन्छन्, ‘चुनाव जितिन्छ । त्यसका आधार जितेपछि खुलाउँला ।’
1646455898.jpg)
1645180659.jpg)
